Yönetim Kurulu Başkanımız Mehmet Altay YEGİN'in “YYS Belgesine Sahip Olmamak İçin Beş Neden" başlıklı yazısı Nasıl Bir Ekonomi gazetesinde yayımlandı.

Makale başlığını okuyunca bunun hatalı yazıldığını düşünenler çoğunlukta olacaktır. Çünkü esas olan Yetkilendirilmiş Yükümlü sertifikasına sahip olunması halinde işletmelere katacağı katma değeri dile getirmektir. Ancak, bu sertifikaya neden hala sahip olunmadığını belirlenmesi birden fazla zorluk içermektedir.

Dış ticaret erbabının Yetkilendirilmiş Yükümlü sertifikasına sahip olmama nedenleri birden fazla olabilir. Birkaçına örnek vermek gerekirse; kalite ve başvuru belge eksiklikleri, tesis güvenlik risk kriter yatırımları başı çekmektedir. Ancak bilinmesinde fayda var; yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği kapsamında “askıya alma” ve “iptal” durumları saklı kalmak kaydıyla, geçerlilik süresi sınırsızdır.

Maliyet azaltıcı unsurlar ile firmaların işletmelerine gerçekleştirdiği yatırımların yıllara sâri bir şekilde kat be kat kendini amorti edeceği düşünülmektedir. Hali hazırda YYS sahibi firmalarının verileri de buna işaret etmektedir.

Yetkilendirilmiş Yükümlü statüsü belgesinin gümrük mevzuatımızdaki tarihsel sürecini kısaca hatırlatmak gerekirse: Uluslararası ticaretin kolaylaştırılması amacıyla gerçekleştirilen bu uygulama Türkiye’de “Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü” (YYS) adı altında 2013 yılında yürürlüğe sokuldu.10.01.2013 tarihi Resmî Gazete’de yayımlanan “Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği” ile YYS belgeleri dağıtılmaya başlandı.

2025 yılının ilk yarısı itibarıyla, YYS sahibi firma sayısı 766’ya ulaştı. Bu statüyü elde etmek isteyen işletmelerin sayısı da her geçen gün artıyor.

YYS’den yoksun olmanın firmalara kaybettirdiği olanakları şöylece sıralayabiliriz:

1-Basitleştirilmiş işlemler kapsamında;

· İhracatta Yerinde Gümrükleme (Firmanın belirlenen tesisinde eşyanın fiziki muayenesinin ve taşıt mühürlemesinin gerçekleştirilmesi),

· İthalatta Yerinde Gümrükleme (Firmanın belirlenen tesisinde eşyanın fiziki muayenesinin ve eşya tesliminin gerçekleştirilmesi),

· Teminatlı işlemlerde; her bir işlem için ayrı ayrı teminat vermek yerine kısmi veya götürü teminat sunulmasının kabul edilmesi,

· Ticaret odalarınca düzenlenen gümrük idarelerince vize edilen A.TR Dolaşım Belgelerinin bizzat ihracatçı tarafından düzenleyip vize edilmesine yetki veren “onaylanmış ihracatçı” statüsünün sağlanması,

· Eşyanın kıymetine bağlı kalmaksızın Fatura Beyanı, EUR-MED; EUR.1 belgesi düzenleyip onaylayabilme yetkisi veren “onaylanmış ihracatçı” statüsünün sağlanması,

· Bir ay içerisinde eksiklikleri tamamlanmak üzere; eksik belge ve bilgi ile gümrük beyanında bulunulması olanağının sağlanması,

· Eşya türüne bağlı olmaksızın taşıt üstü işlemlerden yararlanılması.

2- Beyanın Kontrol Türüne Göre Kolaylıklar kapsamında;

· İthalat ve ihracatta eşyanın fiziki muayenesinin ve kontrolünün olmadığı “YEŞİL” hat uygulaması,

· Taşıt Üstünde Yeşil Hattan yararlanılması.

3- Emniyet ve Güvenliğe İlişkin Kolaylıklar kapsamında;

· Azaltılmış zorunlu bilgilerden oluşan özet beyan verilmesi,

· Sınırdan öncelikli geçiş olanağına sahip olunması,

4- Sertifikanın makro ve mikro düzeyde sağladığı avantajlar kapsamında;

· Karşılıklı tanıma anlaşması yapılan ülkelerde yetkilendirilmiş yükümlü olarak kabul edilmesi ve o ülkede yetkilendirilmiş yükümlü için sağlanan ayrıcalıklardan mütekabiliyet esasına dayanılarak faydalanabilmesi,

· Firmanın piyasada güvenilir kişi olarak tanınması ve daha çok tercih edilmesi,

· Boşaltma, yükleme, eşya ve aracın beklemesi gibi masrafların ortadan kalkması,

· Daha ileri düzeyde lojistik planlaması,

· Mala zarar verme vakalarında azalış yaşanması,

· Tedarik masraflarının azalması ve tedarikçilerle iş birliğinin artması,

· Sevkiyatlardaki gecikmelerde azalış yasanması.

5- Sertifika sahibi firmaların kazanacağı başta prestij olmak üzere, işletmelerin uluslararası pazarlarda tedarikçi olarak daha çok tercih edilmesi ve uluslararası piyasalarda güvenilir olarak tanınması.

Tabii ki her dış ticaret erbabı iş ve işlemlerinin hızlanması ve maliyetlerin azalmasını ister. Genel fayda ve getirisine bakıldığında YYS’nin maliyet azaltıcı unsurları ile yatırım maliyetlerini amorti eden ve gelecek perspektifinde işletmeye tasarruf sağlayacak bir sertifika olduğunu da belirtmekte fayda var.

Saydığımız kolaylıklar kapsamında işletmelere sağladığı faydaların yetersiz olduğu düşünülerek YYS temini için başvuruda bulunulmuyor ise bunun doğru bir tespit olmadığı aşikardır.

Hülasa, yatırım maliyeti ile katma değer faktörü tekrar hesaplandıktan sonra “süresiz” olarak dış ticaret erbabının kullanımına sunulan YYS gibi bir prestij belgesine sahip olma isteğinin, tekrar gözden geçirilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Mehmet Altay YEGİN

Uluslararası Yetkilendirilmiş Yükümlü (AEO) Derneği

Yönetim Kurulu Başkanı